De Aarde

In onze ‘Film Toen’- cyclus staat opnieuw een stille film op het program. Dat de maker, de Oekraïner Alex Dovzhenko van het platteland kwam laat hij overduidelijk in deze film zien. De muziek is van tijdgenoot Levko Revutsky. Het is gelukt om een Nederlandstalige ondertiteling te maken. Met dank aan tolk Marien Jacobs en technicus André Bekkema.

In de film wordt niet gesproken maar er is wél muziek, indringende melodieuze muziek. De film Aarde kwam uit in 1930, het geboortejaar van de Wieringermeer. Op de maat het wuivende graan, prachtig. De maker Dovzhenko, kreeg van de Sovjetleiding toentertijd te horen dat hij wel heel weinig aandacht schonk aan de revolutie en aan de strijd tegen de grootgrondbezitters. De Sovjets vonden zijn lyriek, zijn poëtische benadering van het leven in een Oekraïens dorp wel heel dicht bij de natuur blijven. Hij moest zijn film aanpassen. Dat deed hij met tegenzin en zo summier mogelijk en er bleef een melodisch en menselijk drama over waar de filmwereld lang blij mee was. Op de Expo in Brussel in 1958 werd tijdens een symposium deze film gerangschikt bij de 12 beste films aller tijden. En

De eerste

De tijden zijn veranderd, veel veranderd, toegegeven, maar het is en blijft een film die je meesleept met het verhaal van een kleine dorpsgemeenschap die al strijdend tussen rijk en arm de vooruitgang viert of betreurt. Een vooruitgang die bestaat uit de mechanisatie van het vele zware werk. Het dagelijks bestaan op het platteland wordt verlicht door de komst van de eerste trekker.

Een verhaal dat mij deed denken aan het verhaal van mijn grootvader (1882) die lang geleden vol vuur en met glimmende pretoogjes mij vertelde over de komst van de eerste automobiel in zijn dorp. Wij kunnen ons nauwelijks voor stellen hoe gesloten de wereld toen nog was. Geen radio, geen telefoon, geen televisie en geen internet. In deze film kwam dáárbij nog de invloed van de allesoverheersende en beklemmende communistische partijen, dan is het duidelijk dat de buitenwereld verder weg leek dan de maan want die scheen vrijwel alle nachten. Alles ging op zijn kop. Eigendomsverhoudingen veranderden grondig, de kerk werd uit de samenleving verbannen. De oudere garde wilde er niet aan. Die mijmerde over een samenleving zoals ze die al hun hele leven kende. Maar de jeugd liet zich niet stoppen. De generatiekloof werd diep.

Rein Koolen.

ps. Een film om in alle rust voor te gaan zitten en hij duurt ongeveer 5 kwartier.